Hervormingsdag Lezing 2022
Maandag 31 oktober 2022, 19.30-21.30 uur
Lutherse gemeente Rotterdam
de Augsburgse Confessie
uit diverse perspectieven bekeken
Eerst geschiedenis: hoe keken Nederlandse calvinisten tegen deze Confessie aan en: een ongewenste boekpublicatie van een Rotterdamse predikant in 1715.
Daarna: een blik vooruit naar de toekomst.
Welkom bij deze Hervormingsdaglezing (ooit begonnen als Lutherse Zomerschool) van de Lutherse Gemeente Rotterdam. Deze wordt georganiseerd voor de Ringen Bovenmaas en IJsselmonde (samenwerkingsverbanden van gemeenten van de voormalige PKN classes Rotterdam I en II) en
The Amsterdam Centre voor History and Heritage of Protestantism.
In 2030 bestaat de Augsburgse Confessie 500 jaar.
Met deze belijdenis spraken mensen uit de reformatie rond Martin Luther zich uit over onder meer de misstanden in de toenmalige rooms-katholieke kerk.
Deze belijdenis werd voorgelezen te Augsburg, vandaar de naam. Deze belijdenis gaf aan hoe de indieners ervan een hervorming van de kerk voor ogen stond: het Woord van God weer (meer) centraal stellen. Gods Woord, in plaats van menselijke regels en tradities.
In de loop van de tijd, tot op de dag van vandaag, kreeg en hield deze belijdenis een grote statuur. Deze confessie geldt internationaal als belangrijk fundament voor het lutheranisme, samen met de Catechismus van Luther. Elders in de wereld werden daar meerdere werken aan toegevoegd waardoor een bundel aan lutherse belijdenisgeschriften ontstond. Die bundel (Konkordienbuch) vond in de Nederlanden geen ingang.
Deze avond gaat vooruitlopend op het genoemde jubileumjaar 2030 nader in op de Nederlandse (lutherse) omgang met deze confessie.
Zowel vooraf als na afloop is er mogelijkheid elkaar te ontmoeten in onder meer de koffiekamer; er is appeltaart!
Boekhandel Amesz verzorgt een boekentafel
Opening
Muziek Lutherlied: Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort,
Muziek: Christa Rakich
Welkomstwoord
‘Luther gereformeerd’
de gereformeerde claim op de Augsburgse Confessie
door Mirjam van Veen
Prof. dr. Mirjam van Veen is hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Een van haar onderzoeksgebieden richt zich op religieuze vluchtelingen in de zeventiende eeuw. In de zestiende en zeven-tiende eeuw gaven gereformeerden zich grote moeite zich als de erfgenamen van de reformatie te presenteren. Wie bij de Augsburgse Confessie hoorde, had in het Duitse Rijk een legale positie. Dat was echter niet de enige reden dat de gereformeerden zich presenteerden als de erfge-namen van Luthers reformatie. De tweede reden was dat zij zich de betere variant van de Lutherse reformatie wisten. Sterker nog: eigenlijk was Luther al gereformeerd geweest.
Muziek Lutherlied: Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort
Tekst: Martin Luther
Muziek: couplet 1 in een zetting van Hieronymus Praetorius
Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort,
und steure deine Feinde Mord
die Jesum Christum, deinen Sohn,
stürzen wollen von seinem Thron.
Bewaar ons, Here, bij uw woord,
betoom des vijands roof en moord.
Hij trok ten strijde om uw Zoon
te stoten van uw hoge troon.
(Dit is een oudere vertaling, voor latere bewerkingen zie Liedboek 721 en 722)
Couplet 2 zetting van: J.S. Bach BWV 6
Beweis dein Macht, Herr Jesu Christ,
der du Herr aller Herren bist
beschirm dein arme Christenheit,
daß sie dich lob in Ewigkeit.
Heer Jezus Christus, toon uw macht,
Heer aller heren, kom met kracht.
Bescherm uw arme christenheid,
dat zij U love te allen tijd.
Couplet 3 in de zetting van: Michael Praetorius uit: Musae Sioniae, Part VIII
Gott Heilger Geist, du Tröster wert,
gib deim Volk einerlei Sinn auf Erd,
steh bei uns in der letzten Not,
g’leit uns ins Leben aus dem Tod.
O Geest, die onze Trooster zijt,
geef dat uw volk één Heer belijdt,
wees bij ons in de laatste nood,
leid ons ten leven uit de dood.
Welke belijdenisgeschriften hadden de Nederlandse Lutheranen eigenlijk echt nodig? Waren de Kleine Catechismus en de Augsburgse Confessie voldoende?
door Martin van Wijngaarden
dr. Martin van Wijngaarden is luthers theoloog, predikant van de Lutherse Gemeente Rotterdam en als onderzoeker Luthers erfgoed verbonden aan het Amsterdam Centre for the History and Heritage of Protestantism (VU, alwaar hij ook docent kerkgeschiedenis is). Hij bespreekt een zeldzame Nederlandse publicatie van het Konkordienbuch (zie de inleiding) uit 1715. Bij het leidinggevende Amsterdamse Consistorie was deze Nederlandse uitgave met de naam Concordia met aanvullende confessionele teksten ongewenst. Onder meer de toon van de in het Konkordienbuch opgenomen teksten paste niet bij de nagestreefde Nederlandse lutherse identiteit.
‘CA revisited’
De Augsburgse Confessie als basis voor het ontspannen her-ijken van kerkzijn
door Andreas Wöhle
dr. Andreas Wöhle is luthers theoloog, predikant van de Lutherse gemeente Amsterdam, President van de Lutherse Synode en tevens docent lutherana aan de Protestantse Theologische Universiteit. Hij spreekt over een hedendaagse rol voor de Augsburgse Confessie.
Korte dagsluiting
stilte
openingsvers
lofprijzing
gebed
God, Gij die het licht geschapen hebt
en de duisternis hebt overwonnen;
wij danken U
dat Gij ons deze dag genadig hebt bewaard.
Wij vragen U:
reken ons niet aan wat wij verkeerd deden;
keer ons om naar U toe
en laat ons niet vallen uit uw handen.
a Amen.
lied 816 (uit de Nederlandse Lutherse traditie)
Dat wij versteende zekerheden
verlaten om op weg te gaan.
Dat niet de greep van het verleden
ons achterhaalt en stil doet staan.
Omdat de huizen die wij bouwden
geen onderkomen kunnen zijn.
Omdat het bloedeloos vertrouwde
ons achterdochtig maakt en klein.
Dat wat wij hebben ons niet gijzelt,
dat wij van elke dwang bevrijd
naar onbekende plaatsen reizen.
Dat Gij ons onderkomen zijt.
lezing Psalm 119:17-24
avondlied 253 (uit de Scandinavisch Lutherse traditie)
couplet 1 wordt eenmaal voorgezongen
Allen
Laat dagen in de nacht,
waar wanhoop heerst en dood,
geloof en hoop op U:
U hebt uw schepping lief,
U hebt uw schepping innig lief.
Kom, nacht en troost ons zacht.
Kom God, genees ons hart.
Kom leg uw hand op ons
en heel zo elke wond.
Heel, Vader, ook de diepste wond.
gebeden
Onze Vader
Onze Vader, die in de hemelen zijt, uw naam worde geheiligd, uw rijk kome, uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op aarde, geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren, en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van het kwade, want u is het rijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen.
Stil gebed
Voorbeden:
v Laten wij bidden voor de Kerk:
a geef haar moed en geloof
om op uw Woord te vertrouwen
en uit uw liefde te leven.
v Laten wij bidden voor de vrede:
a geef wijsheid en zachtmoedigheid
aan ons en aan hen, die ons regeren.
v Laten wij bidden voor de bedroefden:
a troost hen, Heer, en sta hen bij.
v Laten wij bidden voor de zieken:
a omgeef hen, Heer, met uw nabijheid.
Avondgebed
v Wij bidden U, Heer,
wees genadig bij ons
in dit huis.
Laat ons onder uw bescherming
mogen rusten.
Neem weg onze onrust en vermoeidheid,
opdat wij U op de nieuwe dag
opnieuw mogen prijzen.
a Amen.
ZEGENBEDE
v God, de almachtige, de Vader, de Zoon
en de heilige Geest
zegene en behoede ons.
a Amen.
ORGELMUZIEK ALS AFSLUITING:
Lutherlied: Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort,
Dietrich Buxtehude.
Dank aan genoemde inleiders
en
voorganger in de vesper
Helen Florijn
(stagiair, predikantsopleiding PKN)
voor de muziek
Lisa Hinfelaar
(sopraan)
Niels Jan van der Hoek
(orgel)
voor de opnamen
Albert van Zoelen
(beeldbediening)
Erna van Wijngaarden-Raben
(camerabediening)